اصفهان – با وجود بارشهای پراکنده و وزش باد در شب گذشته، کیفیت هوای کلانشهر اصفهان در صبح پنجشنبه سیزدهم آذرماه، تغییری محسوسی نشان نداد و همچنان در وضعیت "نارنجی" و ناسالم برای گروههای حساس باقی ماند. این وضعیت نامطلوب، نگرانیها را درباره تداوم آلودگی هوای اصفهان در فصول سرد سال افزایش داده است.
وضعیت فعلی آلودگی هوای اصفهان؛ شاخصها در مرز هشدار
در گزارشهای منتشر شده از ۱۵ ایستگاه سنجش فعال کیفیت هوای اصفهان، میانگین شاخص کیفیت هوا (AQI) عدد ۱۱۲ را نشان میدهد که این وضعیت برای گروههای حساس جامعه از جمله کودکان، سالمندان، بیماران قلبی و تنفسی، و زنان باردار، ناسالم محسوب میشود. بررسی ایستگاههای مختلف نیز حاکی از وضعیتهای متفاوت است؛ در برخی نقاط مانند احمدآباد و زینبیه با شاخص ۱۶۵، خیابان پروین اعتصامی با ۱۵۷ و کردآباد با ۱۶۶ AQI، کیفیت هوا در وضعیت "قرمز" و ناسالم برای عموم افراد جامعه قرار دارد. در همین حال، ایستگاههای ۲۵ آبان با ۱۲۱، بزرگراه خرازی ۱۳۵، خیابان فرشادی ۱۰۶، فیض ۱۲۷ و بلوار کاوه ۱۱۲ AQI را ثبت کردهاند که نشاندهنده وضعیت "نارنجی" و ناسالم برای گروههای حساس است. تنها ایستگاههای پارک زمزم، رودکی، رهنان، سپاهانشهر، میرزا طاهر، ولدان و هزار جریب در وضعیت قابل قبول قرار گرفتهاند. در شهرهای مجاور نیز خمینیشهر در وضعیت نارنجی و ناسالم برای گروههای حساس قرار گرفته و قهجاورستان با وضعیت "بنفش" (بسیار ناسالم) روبهروست که نشان از گسترش دامنه آلودگی هوای اصفهان به اطراف این کلانشهر دارد.
پیشبینی افزایش آلودگی هوا و هشدار هواشناسی اصفهان
اداره کل هواشناسی استان اصفهان با صدور هشدار سطح زرد، از احتمال تشدید آلودگی هوای اصفهان در روزهای آتی خبر داده است. بر اساس این هشدار، از روز شنبه (۱۵ آذر) تا سهشنبه (۱۸ آذر)، به دلیل پایداری و رکود نسبی جوی، غلظت آلایندهها در مناطق مختلف استان روند افزایشی خواهد داشت. این پیشبینی شامل بخشهای مرکزی استان از جمله اصفهان، برخوار (دولتآباد)، شاهینشهر و میمه، فرودگاه اصفهان و کبوترآباد، و همچنین شهرهای لنجان (زرینشهر)، مبارکه و نجفآباد میشود. هواشناسی استان تأکید کرده است که در صورت عدم مهار منابع آلاینده ثابت و متحرک، شاخص آلودگی هوای اصفهان میتواند به سطح "قرمز" و ناسالم برای تمامی گروهها برسد.
چرا باران به کاهش آلودگی هوای اصفهان کمک نکرد؟ تحلیل عوامل
بهطور معمول، بارش باران و وزش باد به عنوان عوامل طبیعی کاهنده آلودگی هوا شناخته میشوند. اما در موارد اخیر آلودگی هوای اصفهان، این پدیدهها نتوانستند تأثیر چشمگیری بر بهبود کیفیت هوا داشته باشند. دلایل متعددی برای این ناکامی قابل طرح است:
- شدت و مدت زمان بارش: بارشهای دیشب ممکن است از شدت کافی برای شستوشوی کامل ذرات معلق و آلایندهها برخوردار نبوده یا مدت زمان آن برای اثربخشی کامل کوتاه بوده باشد. بارانهای خفیفتر گاهی میتوانند ذرات را به سطح زمین نزدیکتر کرده و حتی در کوتاهمدت باعث افزایش غلظت در نزدیکی زمین شوند.
- پایداری جوی و وارونگی دما: پدیده وارونگی دما که در فصول سرد سال و در مناطق شهری بزرگ رایج است، لایهای از هوای سرد را در نزدیکی سطح زمین محبوس کرده و از بالا رفتن و پراکنده شدن آلایندهها جلوگیری میکند. حتی با وجود باد و باران، اگر وارونگی شدید باشد، اثرات طبیعی کاهش آلودگی را خنثی میکند.
- منابع آلاینده پایدار و پرتراکم: حضور منابع آلاینده دائمی و قدرتمند نظیر صنایع فعال در اطراف شهر، نیروگاهها، و حجم بالای ترافیک شهری با خودروهای فرسوده، میتواند اثرات مثبت جوی را به حداقل برساند. این منابع به طور مستمر در حال تولید آلایندهها هستند و برای مقابله با آنها نیاز به تغییرات جوی شدیدتر و پایدارتری است.
توصیههای بهداشتی و راهکارهای مقابله با آلودگی هوای اصفهان
با توجه به تداوم و پیشبینی افزایش آلودگی هوای اصفهان، رعایت توصیههای بهداشتی برای حفظ سلامت شهروندان ضروری است:
کاهش فعالیتهای خارج از منزل، به ویژه برای گروههای حساس، از تردد غیرضروری در فضای باز پرهیز شود.
استفاده از ماسکهای استاندارد (مانند N95) در صورت لزوم خروج از منزل توصیه میشود.
مصرف مایعات و میوههای تازه، بهویژه آنتیاکسیدانها، به سمزدایی بدن و تقویت سیستم ایمنی کمک میکند.
عدم فعالیتهای ورزشی شدید و هرگونه فعالیت بدنی سنگین در فضای باز.
در بلندمدت، مقابله با آلودگی هوای اصفهان نیازمند راهکارهای جامعتری شامل توسعه حمل و نقل عمومی پاک، نظارت دقیقتر بر صنایع آلاینده، استانداردسازی سوختها، و توسعه فضای سبز شهری است. شاخص کیفی هوا (AQI) ابزاری مهم برای ارزیابی روزانه کیفیت هوا است که غلظت آلایندههایی چون مونوکسید کربن (CO)، ازن (O۳)، دی اکسید نیتروژن (NO۲)، دی اکسید گوگرد (SO۲) و ذرات معلق (PM۲.۵) را به یک عدد واحد تبدیل کرده و وضعیت آلودگی را به عموم اطلاع میدهد. این شاخص در بازه ۰ تا ۵۰ "پاک"، ۵۱ تا ۱۰۰ "سالم"، ۱۰۱ تا ۱۵۰ "ناسالم برای گروههای حساس"، ۱۵۱ تا ۲۰۰ "ناسالم برای عموم"، ۲۰۱ تا ۳۰۰ "بسیار ناسالم" و ۳۰۱ تا ۵۰۰ "خطرناک" تعریف میشود.